In Antropologische vaktermen hebben we het vaak over fases die zich kenmerken met overgangsrituelen. Dit wordt ook wel ‘rite de passage’ genoemd. Het beschrijft de veranderingen van een sociale status. Voorbeelden hiervan zijn de geboorte, puberteit, huwelijk, maar ook de dood. Niet iedere cultuur kent precies dezelfde gebeurtenis dat leidt tot een verandering van een sociale status, maar er zijn universeel drie algemene fases te identificeren van wanneer dit wel gebeurt. De eerste fase beschrijft de staat waar er afscheid wordt genomen van de huidige maatschappelijke status/identiteit. Deze fase wordt ook wel separatie genoemd. De tweede fase is de overgangsfase. Dit is een spannende fase waar men zich tussen twee identiteiten bevindt, de oude en de nieuwe. Deze fase wordt ook wel de liminale fase genoemd en wordt vaak vergeleken met een tijd van afwachting en onrust, zoals rituele dood, de baarmoeder, de tussenfase van groep-achter naar brugger. Dit is best een enge fase want het is 100% uit de comfortzone. De derde fase is de integratiefase en wordt er een nieuwe identiteit en maatschappelijke rol aangenomen. Nu wordt het iets complexer, want je hebt binnen deze fases ook verschillende rituelen. Inleidende rituelen, Liminale rituelen en Post liminale rituelen. Deze rituelen onthullen de processen binnen de overgangstransities van de Rite de Passage. 

De tijd waar wij ons landelijk momenteel in vinden is de overgangsfase. We dagen de status quo uit, we kunnen ons niet meer identificeren met onze vroegere maatschappelijke identiteit, maar hebben ook nog geen nieuwe. De nieuwe campagne van SIRE heeft hier een poging tot gedaan om een stukje houvast te geven in deze tijd. Maar wat men vergeet, is dat verandering en onwetendheid niet gevreesd moeten worden, dit zijn namelijk de tijden van groei. De tijd waarin we afstand doen van oude rituelen die niet meer voor ons werken. Waarin we vechten voor alles waar we het niet mee eens zijn. Dat zien we terug in de toenemende polarisatie, angst, verzet en weerstand. Maar hoe meer we vasthouden aan iets van comfort, hoe langzamer we ons uit deze fase zullen ontwikkelen. De overgangsfase vraagt om diepte en ontdekking. Maar natuurlijk is het belangrijk om te benoemen dat er geen tijdsdruk zit op deze fase, alles op zijn tijd, alles is goed. Maar wees niet bang om bang te zijn, deze fase hoort erbij. Dus ga vooral deze kans aan om tot nieuwe ontdekking te komen in het spannende beangstigende onwetende. Gelukkig kunnen we vertrouwen op de universele patronen van de ‘Rite de Passage’, en kunnen we zeggen dat ook deze fase voorbij zal gaan. 

In een Amerikaans artikel wordt een vergelijking getrokken tussen het ontstaan van kabel TV en streamingdiensten. Interessant om te lezen, zeker als we het hebben over patronen die zich herhalen. De Nederlandse TV-geschiedenis komt overeen met die van de Amerikaanse, maar is toch net wat anders. Lees tip: de geschiedenis van de Nederlandse TV. Ik heb gevraagd aan GTP om ook deze tekst samen te vatten in 2 zinnen, maar dat werd lastig. In ieder geval, net als de huidige vraag naar meer TV content ging dat net als vroeger gepaard met meer commerciële belangen. Dit betekent dat tv-zenders begonnen met het uitzenden van reclames en aanbieden van abonnementen om inkomsten te genereren. Hierdoor ontstond de zogenaamde commercialisatie van televisie. Toen dit gebeurde, ontstonden er zorgen over de mogelijke negatieve gevolgen hiervan. Sommige zorgen omvatte de vrees voor een afname van programmakwaliteit en cultuur, omdat zenders mogelijk meer aandacht besteden aan het genereren van reclame-inkomsten dan aan hoogwaardige inhoud. Nu, met de opkomst van streamingdiensten zoals Netflix, Disney+, Pime, Videoland, HBO en nu ook Feyenoord One, zien we een vergelijkbare trends. 

Het grote verschil is is dat de overheid geen beperkende factor meer is van deze commercialisatie. Waar zij vroeger commerciële zenders simpelweg niet toelieten, is deze weg van invloed door commercialisatie van kabel TV afgesloten. Het enige waar de overheid nog een vinger in de pap in heeft, is de promotie van Europees/Nederlandse content. 5% van de omzet van de streamingdiensten moeten Nederlandse producties zijn. Een Europese wetgeving is dat 30% van de content in Europa van Europese productie moet zijn. De reden hiervoor is de angst voor ‘cultural dilution’ (culturele verdunning in NL), dezelfde angst als in de vorige eeuw. 

De vergelijking tussen de opkomst van kabel-tv en streamingdiensten onthult patronen en verschuivingen in commerciële belangen. De zorgen over de kwaliteit en culturele invloed van content, eerder geassocieerd met tv-commercialisatie, lijken zich te herhalen in de context van stijgende prijzen en toenemende reclames bij streamingdiensten. Maar als we dan op patronen mogen vertrouwen dan zal de tweede cyclus ook wel goed komen, toch? Op naar de volgende binge serie.

Als er één buzzword al een paar jaar rondzingt dan is het wel het woord ‘persoonlijk’. Wanneer de tijd daar nu echt rijp voor is blijft altijd een beetje moeilijk voorspelbaar. Alhoewel de video met de persoonlijke jaarafrekening van Vattenfall al aardig in de buurt komt. Toch gebeurde er in het begin van 2024 iets opmerkelijks. Publicis, werkgever van 100.000 medewerkers, stuurde naar alle medewerkers afzonderlijk een persoonlijke nieuwjaarsboodschap waarin de CEO, Arthur Sadoun, in een persoonlijke video de medewerkers bedankt voor een fantastisch jaar en, neem ik aan, iedereen het beste wenst voor het nieuwe jaar. Oefening baart kunst zou je kunnen zeggen want na een enorme tijdsinvestering hebben ze bij Publicis nu het maken van deze persoonlijke, AI-driven, mailtjes op orde. Dus ben je een klant van een bureau dat behoort tot de Publicis group dan kan je hier je voordeel mee doen. Maar het idee dat we straks geen standaard e-mail meer krijgen maar me-mail voelt al een stuk beter. Zelfs als het door AI is gegenereerd. Kijk hier naar het voorbeeld van deze persoonlijke video.  

#6 Niemand die het ziet

Afgelopen maandag was de eerste aflevering van de serie ‘Niemand die het ziet’. Deze documentaireserie is een zoektocht naar de vanzelfsprekend van onze vrede en veiligheid in het tijdperk van hybride oorlogsvoering? ‘Niemand die het ziet’ toont de nieuwe realiteit waarin hackers en spionnen de moderne soldaten zijn in een strijd die wordt gevoerd met desinformatie, digitale aanvallen en sabotage. De serie volgt vijf hoofdpersonen in Nederland, Oekraïne, Taiwan en Brussel die vastbesloten zijn de waarheid aan het licht te brengen en de onzichtbare dreiging zichtbaar te maken. Een van deze hoofdpersonen is De Volkskrant journalist Huib Modderkolk. Auteur van het boek ‘Het is oorlog maar niemand die het ziet’. In de aflevering van 9 januari van Podcast over Media kan je luisteren naar een gesprek met Huib over deze serie. De documentaire is o.a. gemaakt door Ester Gould. Zij was een van de makers van de indrukwekkende documentaires ‘Klassen’ en ‘Schuldig’.

Merken weerspiegelen talloze maatschappelijke waarden en culturele normen die kunnen leiden tot gemengde signalen en vaak tegenstrijdig zijn. In dit verslag van Future Commerce gaan ze in op vier verschillende classificaties van merken die manieren hebben gevonden om relevant te blijven in een steeds veranderende markt. Modernistische merken, Ingrediëntenmerken, Generatiemerken en Culturele merken. Elke merkklasse heeft een ontwikkeld evolutionair pantser dat hen in staat stelt vol te houden en te volharden, waardoor ze worden tot wat ze nu zijn.